Historia Oddziału Akademickiego PTTK 1957 – 1976
Historia powstania Oddziału Akademickiego po wojnie jest ściśle związana z ożywieniem, jakie miało miejsce w turystyce studenckiej w latach pięćdziesiątych. Do II wojny światowej turystyka była zjawiskiem elitarnym i choć środowisko akademickie zawsze brało czynny udział w jej rozwoju, trudna sytuacja materialna większości studentów w sposób istotny ograniczała możliwości wyjazdów. Po wojnie sytuacja uległa zmianie wraz z rozwojem pomocy socjalnej dla studentów oraz pojawieniem się zjawiska masowej turystyki.
W 1950 r. powstało Zrzeszenie Studentów Polskich, które zajęło się m.in. organizacją wyjazdów turystycznych dla studentów. Początkowo ZSP wykupywało wczasy od PTTK lub FWP (Funduszu Wczasów Pracowniczych). W 1953 r. rozpoczęto ogólnopolską Akcję Lato prowadzoną w oparciu o obozy wędrowne. Zorganizowano wówczas pierwsze 20 turnusów, liczących po 30 uczestników1. Obozy te zapoczątkowały bardzo popularną odtąd formę wypoczynku, a poza tym stworzyły potrzebę istnienia studenckich kadr przewodnickich, złożonych z osób wykwalifikowanych, a jednocześnie rekrutujących się ze środowiska akademickiego i znających jego potrzeby. W 1955 r. pierwsze cztery turnusy zostały obsłużone przez działaczy wywodzących się z kręgu krakowskich studentów, którzy byli uczestnikami obozów w dwu poprzednich sezonach. W listopadzie 1955 r. osoby te założyły pierwsze w kraju Koło Przewodników Studenckich.
Jednocześnie, w latach pięćdziesiątych, zaczęły powstawać przy uczelniach koła PTTK. W Krakowie, jako pierwsze powstały koła przy AM i WSE (w 1953 r.), dwa lata później przy AGH, UJ, ASP, WSP, PK, a w 1956 r. przy WSWF i PWSM.
W sytuacji ożywionego rozwoju turystyki w środowisku studenckim, dążąc do uzyskania autonomii, powołano w 1956 roku grupę organizacyjną mającą za zadanie utworzenie odrębnego oddziału PTTK. W skład grupy weszli: Janusz Trzebiatowski, Włodzimierz Kulczycki, Zbigniew Wyżga i M. Huzarski2. W wyniku ich pracy, w marcu 1957 r. powstał Oddział Międzyuczelniany PTTK w Krakowie. Pierwszym prezesem został Janusz Trzebiatowski, wiceprezesami Włodzimierz Kulczycki i Andrzej Urbański, a sekretarzem Zbigniew Wyżga. W skład Oddziału weszły wszystkie istniejące dotychczas przy uczelniach koła PTTK, podlegające pierwotnie Oddziałowi Krakowskiemu.
Bardziej skomplikowaną była sytuacja Koła Przewodników Studenckich. Koło to funkcjonowało początkowo przy ZSP i prowadziło własne szkolenia przewodnickie. W 1960 r. wprowadzono jednolity system przewodnictwa turystycznego w Polsce, a PTTK uzyskało monopol na prowadzenie szkoleń i organizowanie kół przewodnickich. W tej sytuacji przewodnicy studenccy, nie mogąc zdobywać uprawnień państwowych, znaleźli się poza nawiasem przewodnictwa turystycznego. W wyniku podjętych negocjacji, w 1962 r. zawarto porozumienie pomiędzy Radą Naczelną ZSP i Zarządem Głównym PTTK dotyczące organizacji studenckiego przewodnictwa turystycznego. Jego wynikiem było wydane w 1963 r. Zarządzenie ZG PTTK3, zezwalające na tworzenie studenckich kół przewodnickich przy oddziałach międzyuczelnianych PTTK i radach okręgowych ZSP. W ten sposób, w 1963 r., do Oddziału Międzyuczelnianego dołączyło Koło Przewodników Studenckich, które zgodnie z nowymi przepisami musiało zmienić nazwę na Koło Przewodników Turystycznych. W 1967 r. Koło ponownie zmieniło nazwę, na Studenckie Koło Przewodników Górskich. W pierwszej połowie lat osiemdziesiątych nastąpiło uniezależnienie się przewodnictwa studenckiego od ZSP i Koło podlegało już wyłącznie Oddziałowi.
W latach sześćdziesiątych, siedemdziesiątych i osiemdziesiątych działalność Oddziału była bardzo intensywna. Już w 1960 r. Oddział zrzeszał 11 Kół, które skupiały około 1500 członków. Oprócz kół studenckich powstały także koła pracownicze (przy WSE i AGH), koło osiedlowe na Miasteczku Studenckim, koło przy biurze Oddziału oraz koło przy Oddziale Dziennym Kliniki Psychiatrycznej Akademii Medycznej. Ponadto, od początku lat sześćdziesiątych, obok kół funkcjonujących przy uczelniach, powstawać zaczęły kluby turystyczne: Akademicki Klub Turystyki Pieszej „Wibram”, Akademicki Klub Narciarski „Szreń”, Akademicki Klub Turystyki Kolarskiej „Zryw”, Akademicki Klub Turystyki Kajakowej „Bystrze”, Yacht Club Politechniki Krakowskiej „Neptun”, Akademicki Klub Podwodny „Krab”, Studencki Klub Narciarski „Firn” Akademii Górniczo-Hutniczej, Akademicki Klub Jeździecki Politechniki Krakowskiej.
Również w latach sześćdziesiątych zaczęto tworzyć komisje statutowe, których funkcje z czasem przejęły odpowiednie kluby: Komisji Turystyki Górskiej – SKPG, Komisji Turystyki Pieszej – AKTP „Wibram”, Komisji Narciarskiej – AKN „Szreń”, Komisji Turystyki Kolarskiej – AKTK „Zryw”, Komisji Turystyki Kajakowej – AKTK „Bystrze”, Komisji Turystyki Żeglarskiej – YCPK „Neptun”, Komisji Działalności Podwodnej – AKP „Krab”. Niezależnie od klubów istniały ponadto Komisja Krajoznawcza oraz Komisja Ochrony Przyrody, wraz ze Studencką Grupą Rejonową Straży Ochrony Przyrody.
W 1974 r. przy Oddziale utworzono, funkcjonującą do dziś, Regionalną Pracownię Krajoznawczą.
10 marca 1976 r. oddział zmienił nazwę na Oddział Akademicki, nawiązując w ten sposób do tradycji działającego w latach 1930 – 1933 Oddziału Akademickiego PTT.
c.d.n.
Bernadetta Z.
1 Syryjczyk T., 1980, XXV lat przewodnictwa studenckiego w krakowskim środowisku akademickim, [w:] Z historii Studenckiego Koła Przewodników Górskich w Krakowie, A. Kukierek (red.), Zakład Wydawniczo-Propagandowy PTTK, Warszawa – Kraków
2 Wiąckowski J., 2007, Organizacja i działalność Oddziału Akademickiego Polskiego Towarzystwa Turystyczno-Krajoznawczego w Krakowie, maszynopis w zbiorach OA PTTK w Krakowie, Kraków
3 Zarządzenie nr 6 z dnia 9 II 1963 r.
Prezesi Oddziału:
1957 – 1959 Janusz Trzebiatowski
1959 – 1961 Zbigniew Wyżga
1961 – 1962 Andrzej Urbański
1962 – 1963 Zdzisław Ryn
1963 – 1965 Roman Peretiakowicz
1965 – 1967 ??????
1967 – 1971 Roman Peretiakowicz
1971 – 1972 Maciej Rek
1972 – 1973 Zbigniew Czerniewski
1973 – 1976 Tadeusz Syryjczyk
1976 – 1979 Andrzej Wojtasik
1979 – 1983 Andrzej Wenda
1983 – 1985 Krzysztof Koczur
1985 – 1992 Piotr Dąbrowski
1992 – 1994 Wiktor Siegel
1994 – 2007 Piotr Dąbrowski
2007 – 2011 Bernadetta Zawilińska
2011 – 2015 Paweł Miśkowiec
2015 – 2017 Michał Grabski
2017 – 2021 Dariusz Żelasko
2021 – 2022 Paweł Suder
2022 – Paweł Miśkowiec